Het Koninklijk Huis

Ontstaan Prinsjesdag

De naam Prinsjesdag stamt uit de tijd van stadhouder Prins Willem V (1751-1795). Zijn verjaardag op 8 maart werd gevierd als Prinsjesdag.
Deze benaming bleef gehandhaafd ook na zijn regeerperiode. De troonrede werd voor het eerst voorgelezen op 2 mei 1814. De eerste Prinsjesdag
vond plaats in 1814in Brussel. Het werd de dag waarop het staatshoofd ten overstaan van de leden van de Staten-Generaal de Troonrede uitspreekt.
Dat markeert de jaarlijkse opening van de zitting van de Staten-Generaal. Er zijn vroeger verschillende dagen in het jaar geweest waarop dat gebeurde,
sinds 1887 is het de derde dinsdag in september. Als plaats van handeling is in het verleden onder meer de Trèveszaal gebruikt, maar vanaf 1904 vindt
om praktische redenen de Verenigde Vergadering plaats in de Ridderzaal. Die zaal biedt voldoende ruimte aan het gezelschap van genodigden.

In 1814 en 1815 werd de Troonrede in de Trèveszaal aan het Binnenhof voorgelezen. In de periode 1815-1830, toen Nederland was verenigd met
België en Luxemburg, vond voorlezing door de Koning afwisselend in Brussel en Den Haag plaats. De Staten-Generaal bestaan sinds 1815 uit twee
Kamers en voorlezing van de Troonrede gebeurt in een Verenigde Vergadering van beide Kamers. Vanaf 1815 werd de Troonrede voorgelezen in de
Oude Balzaal aan het Binnenhof, waar de Tweede Kamer vergaderde. In die zaal stond daarom een troon. In Brussel kwam men aanvankelijk bijeen
in de Gotische zaal van het stadhuis. Vanaf 1818 werd het parlementsgebouw aan het Warande Park de plaats van handeling.

Na de afscheiding van België in 1830 vond de opening van het zittingsjaar uiteraard alleen nog in Den Haag plaats. Dat gebeurde nog altijd in de
vergaderzaal van de Tweede Kamer. Pas in 1904 werd de Ridderzaal, die de jaren daarvoor was gerestaureerd, voor dat doel in gebruik genomen.
De opening van de gewone zitting van de Staten-Generaal was in 1814 op de derde maandag in november en tussen 1815 en 1848 op de derde
maandag in oktober. Vanaf 1849 vond de opening plaats op de derde maandag van september. In 1888 werd dat de derde dinsdag van september.
In 1903 gebruikte Koningin Wilhelmina voor het eerst de Gouden Koets voor de gang naar het Binnenhof. De Gouden Koets is een symbool geworden
voor Prinsjesdag. Samen met de troon in de Ridderzaal en het koffertje van de minister van Financiën. In 1933 was de Troonrede voor het eerst te
horen op de radio. In 1952 konden de gelukkige televisiebezitters de deze reportage over Prinsjesdag op televisie zien.

De Grondwet legt in artikel 65 de derde dinsdag in september vast al de dag waarop 'door of namens de Koning in een Verenigde Vergadering van
de Staten-Generaal' een uiteenzetting wordt gegeven van 'het door de regering te voeren beleid'. Prinsjesdag viel oorspronkelijk op een datum
later in het jaar: de eerste maandag in november. Omdat die datum het parlement weinig ruimte liet om de begroting - die op Prinsjesdag wordt
ingediend - tijdig af te handelen werd het tijdstip vervroegd naar de derde maandag in september. Maar ook daar waren bezwaren tegen.
Om op tijd in Den Haag te zijn, moesten veel Kamerleden op zondag reizen. Om dat te vermijden heeft men in 1887 de maandag vervangen door de dinsdag. Zo kon iedereen op tijd in de residentie zijn zonder de zondagsrust te ontheiligen.

De kersverse Koningin Beatrix sprak op Prinsjesdag in 1980 haar eerste troonrede uit, waarmee zij een nieuw parlementair jaar opende.
De inhoud van de troonrede had grotendeels dezelfde boodschap als die van haar moeder Koningin Juliana een jaar daarvoor. In 1980 hoefde Nederland wederom geen economische groei te verwachten. De Koningin zei dat het volk al eerder had laten zien dat zij op haar best was wanneer het echt
moeilijk werd. Om het tij te keren riep Beatrix op tot 'een besef van saamhorigheid', wat volgens haar 'sterker blijkt dan eigen belang'.
Na de troonrede in de Ridderzaal vertrok de Koningin met Prins Claus naar paleis Noordeinde, waar zij op het balkon het volk toezwaaiden.

Een belangrijk gebeuren tijdens Prinsjesdag is het uitspreken van de Troonrede. In de Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal geeft het
staatshoofd daarin een uiteenzetting van het te voeren beleid in het komende jaar. In de eerste helft van de negentiende eeuw bepaalde de Koning in sterke mate de inhoud van de redevoering. Sinds de grondwetsherziening van 1848 valt de Troonrede onder de verantwoordelijkheid van de ministers.
Wel is het zo dat het staatshoofd akkoord moet gaan met de inhoud. Recentelijk is geopperd de Troonrede een ander karakter te geven
in de vorm van een meer 'visionaire tekst'.

Prinsjesdag 2013 werd om verschillende redenen bijzonder. Na 200 jaar weer een Koning op de troon die de Troonrede verkondigde.
In 2014 werd het 200-jarige bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden gevierd. De uiterlijke vorm van Prinsjesdag is in grote lijnen nog hetzelfde.
Maar er is ook veel veranderd in 200 jaar. Vroeger viel Prinsjesdag op de 1e maandag in november. Later op de 3e maandag in oktober.
Maar er bleef niet genoeg tijd vervroegd naar de 3e maandag in september. In 1887 werd Prinsjesdag verplaatst naar de 3e dinsdag van september.
De reistijd naar Den Haag was namelijk voor veel Kamerleden lang. Om op tijd in de Kamer te zijn voor Prinsjesdag, moesten zij
al op zondag van huis vertrekken. Vooral leden van christelijke partijen vonden dat een bezwaar.

De stoet vertrekt om 12.50 uur en komt aan om 13.15 uur, waarop het voorlezen van de troonrede begint. Om circa 14.00 uur begeeft de stoet zich
weer terug naar het Paleis Noordeinde. Bij het vertrek van de Koning groet hij het vaandel van het krijgsmachtonderdeel dat bij het paleis is
opgesteld en wordt het Wilhelmus gespeeld. Vervolgens stapt hij in de gouden koets. De route gaat niet langs de kortste weg van Paleis
Noordeinde naar het Binnenhof. De gebruikelijke route is: Noordeinde, Heulstraat, Kneuterdijk, Lange Voorhout, Tournooiveld, Korte Vijverberg,
Binnenhof, bij elkaar ruim een kilometer. Deze route is in gebruik sinds 1925, toen door een verhoging van de straat het niet langer mogelijk was
om onder de Stadhouderspoort aan de voorzijde van het Binnenhof door te gaan - de gouden koets komt nu via de Mauritspoort
en de Binnenpoort het Binnenhof op.

De Koninklijke stoet gaat vergezeld van veel militair vertoon en bestaat achtereenvolgens uit:

Koninklijke Militaire Kapel "Johan Willem Friso" Commandant Garderegiment Grenadiers en Jagers en adjudant Vaandelwacht Garderegiment Grenadiers en Jagers Ere-Compagnie Garderegiment Grenadiers en Jagers (Grenadiers) Commandant Bereden ere-escorte der Koninklijke Marechaussee met twee vleugeladjudanten Bereden standaardwacht der Koninklijke Marechaussee Peloton bereden ere-escorte der Koninklijke Marechaussee Commandant ere-escorte Cavalerie met twee trompetters Bereden standaardwacht der Cavalerie Bereden ere-escorte der Cavalerie (eerste peloton) Rijknecht-majoor met twee rijknechten te paard

Eerste rijtuig

Galacoupé, bespannen met 2 paarden, vergezeld door een lakei bij elk portier, met daarin:

Kamerheer van de Koning Ceremoniemeester van het Hof

Tweede rijtuig

Galaberline, bespannen met 2 paarden, vergezeld door een lakei bij elk portier, met daarin:

Grootmeester van het Huis van Z.M. de Koning Grootmeesteres van Z.M. de Koning

Commandant Bereden ere-escorte Landelijke Eenheid Bereden van de Nationale Politie met twee vleugeladjudanten "Clique" (bonte paukenpaard en 8 trompetters) van de Landelijke Eenheid Bereden van de Nationale Politie Bereden standaardwacht van de Nationale Politie en het Bereden ere-escorte van de Landelijke Eenheid van de Nationale Politie (eerste peloton)

Derde rijtuig

Galaglasberline, bespannen met 4 paarden, vergezeld door een hulpkoetsier bij elk paard en twee lakeien aan elke zijde van de koets, met daarin:

Z.K.H. Prins Constantijn H.K.H. Prinses Laurentien

Escorterende bereden adjudanten van Z.M. de Koning Bereden ere-escorte van de Landelijke Eenheid Bereden van de Nationale Politie (tweede peloton) Fraaie plaat van de stoet op Prinsjesdag

Minister De Gaay Fortman ging gewoon in zijn dienstauto, maar zijn opvolger Hans Wiegel herstelde de koets in ere en trok zelfs een negentiende
-eeuws uniform aan, compleet met steek. Vanaf 1983 spreekt de Grondwet niet meer over de zitting van de Staten-Generaal. Deze hoeft dus ook
niet meer geopend en gesloten te worden. Sindsdien is deze dag in de Grondwet gehandhaafd als de dag waarop de troonrede wordt
uitgesproken. Voorafgaand aan de troonrede trekt er een Koninklijke stoet door Den Haag. De Koning en de belangrijkste leden van het Koninklijk
Huis maken een rijtoer met de Gouden Koets respectievelijk Galaglasberline van Paleis Noordeinde naar de Ridderzaal. Deze traditie stamt uit 1912;
voor die tijd was het de Glazen Koets, die thans wordt gebruikt bij de generale repetitie van Prinsjesdag.

Home

© 2008-2021 : All Rights reserved. De Huizen van Oranje en Nassau
Developed and powered by: Henri, Webmaster.
Bronvermelding